- مقدمه و تاریخچه قارچهای صدفی

Oyster mushroom

وجود گرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محدودیتهای عمده ای در امر کشت و پرورش بسیاری از قارچهای خوراکی متداول، مانند قارچ دکمه ای agaricus bisporusو شی تاکه Lentinula edodesایجاد میکند. قارچ چینی با رشد بر روی کاه برنج، قارچی مناسب برای مناطق گرمسیری بوده و در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است. کشت و پرورش قارچهای صدفی، نسبت به سایر قارچهای خوراکی، بسیار ارزان و کم هزینه است. انتخاب و پرورش این قارچ در صنایع تولید غذایی، برای کشاورزانی با درآمدهای محدود، میتواند منبع درآمدی مناسب باشد. گونه های پلوروتوس از جمله قارچهای خوراکی میباشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.

در حال حاضر گونه های متعددی از قارچ پلوروتوس شناخته شده اند که با برخورداری از قدرت تولید بالا و کیفیت مناسب، در شرایط حرارتی بالا نیز رشد مطلوبی دارند. بسیاری از گونه های پلوروتوس میتوانند بر روی چوبهای پوسیده یا در حال پوسیدن و نیز در سطح تمام چوبهای سخت و بقایای چوبی از جمله خاک اره و ضایعات کاغذ و بقایای قهوه (تفاله قهوه، پوستها، ساقه ها و برگها)، ساقه های سبز موز، پوست غوزه پنبه، کنجاله پنبه، بقایای آگاو، کنجاله سویا و بسیاری از مواد لیگنوسلولزی دیگر رشد کنند.

کشت پلوروتوس در کشورهای جنوب شرقی اسیا، اروپا و آمریکا بسیار رایج است و در طول فصول رشد، میتوان آن را پرورش داد. اغلب گونه های آن رشد میسیلیومی بالایی داشته و به راحتی مواد سلولزی را کلونیزه میکنند به گونه ای که قادرند این مواد را قبل از تخمیر (کمپوست شدن) تجزیه نموده و مورد استفاده قرار دهند. لذا قدرت ساپروفیتی بالایی دارند. از نظر تغذیه و رفع گرسنگی و نیز احیای اقتصاد کشاورزی، در کشورهای در حال توسعه پرورش گونه های پلوروتوس به سایر قارچهای خوراکی، از اهمیت و امتیاز بالایی برخوردار است.

در سال 2000 میزان تولید قارچ صدفی از 169000 متریک تن در سال 1987، به 909000 متریک تن در سال 1990 افزایش یافته است.

آنچه درمورد قارچهای صدفی مهم و قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندامهای باردهی قارچ و راندمان بیولوژیکی آن اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا، حداکثر میزان تولید محسوب میگردد. در مراحل تجزیه و تخریب کاه خشک، حدود 50 درصد توده، به صورت گاز دی اکسید کربن، 20 درصد به صورت آب ، 20 درصد به صورت کمپوست مصرف شده، 10 درصد نیز تبدیل به ماده خشک اندام باردهی قارچ میشود. به طوری که این مقدار ماده خشک، معادل تبدیل 25 درصد توده تر سوبسترای بستر به قارچ تازه است. این امر کاملا به مرحله و زمان برداشت قارچ نیز بستگی دارد. قارچهای صدفی حاوی پروتئینهای اصلی و ضروری بوده که بر اساس وزن خشک قارچ مقدار آن برابر 35 – 15 درصد در منابع علمی گزارش شده است. این قارچها همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه آزاد است.

به علاوه این قارچها مملو از ویتامینهای مفید از جمله ویتامین C ، ویتامین B میباشد. تفاوتهای موجود در گونه های قارچ صدفی، از نظر میزان مواد غذایی، به چند عامل بستگی دارد. از جمله مقدار پروتئین قارچ تحت تاثیر نوع ماده مصرفی در بستر و میزان سوبسترا میباشد. تفاوت میزان ترکیب غذایی و عملکرد قارچهای نژاد پلوروتوس بسیار محرز است. برای اطلاع بیشتر به مقالاتی که در رابطه با خواص غذایی قارچهای صدفی ایل کاتان (1991) رای و همکاران (1988) و بانو و راجاراتنام (1988) مراجعه کنید.